Aile Terapisinde aile sistemik yaklaşımla ele alınır. Aile parçalar ( anne, baba, çocuk….) ve bu parçaların etkileşimi ile ortaya çıkan dinamikten oluşur. Terapide parçalara odaklanmak yerine, parçalar arasındaki etkileşime odaklanılır. Tüm sürece ilişkisel bağlamda bakılır. Bazen danışmaya gelen aile üyelerinden biri “ Sorun bende” der. Aile terapisti olarak bizler sorunun kimde olduğunu belirlemek için henüz erken olduğunu düşünürüz. Aile üyelerinden gelişime en açık halka terapiye gelir, aile terapisi ile tüm aile seansa alınarak değişim dalga dalga aileye yayılır.

Aile Terapisinde yargılama ve eleştirme yoktur. İnsanlar duygu ve düşüncelerini olduğu gibi ortaya koyar. Sorunlarını kendi pencerelerinden anlatma fırsatı bulurlar. Aile Terapisti bu fırsatı teropotik bir ortam oluşturarak, açık bir iletişim ile terapi tekniklerini uygun şekilde ve uygun zamanda kullanarak gerçekleştirir. Bu ortamda karşılıklı anlama ve anlaşılma vardır. Aile üyelerinin en büyük sorunu anlaşılmama ve olduğu gibi kabul görmemeleridir. Bu durum aile içerisinde değersizlik, sevgi ve saygı problemlerini beraberinde getirir. Bazı ailelerde şiddetli çatışmalar yaşanırken, bazı ailelerde sorunlar göz ardı edilerek yüzeysel ilişkiler ağı, her gün rutin olan işleri görev edinen insanların hayatı anlamsız, coşkusuz, en önemlisi mutsuz yaşamalarına neden olur. “Hep bir eksik vardır ve o eksik tamamlanmaya çalışılırken var olan aşınır zamanla….( Metin Altıok)” . Şair bir aile terapisti değildir fakat aile terapisti terapide “dil” i iyi kullanan bir şair, orkestra yöneten bir şef gibi uzman, herkese eşit mesafede ve tarafsız , süreci yapılandırırken birkaç adım sonrasını görebilen öngörü sahibi bir uzmandır. Evet hayatımızda bazı eksiklikler var olabilir ve ilişkilerimizde tekrar edip duruyordur. Bu bilinçdışı süreci insan olayın içinde olduğu için, dışarıdan profesyonel bir bakış olmaksızın anlamayabilir. Bu süreçte ortada var olan problem aslında kimin problemi ( kadının mı, erkeğin mi, çocuğun mu?…) Mevcut sorun ilişkisel bağlamada ele alınarak tarafların geçmişinde hangi çözümlenmemiş ve bitirilmemiş işlerin uzantısı olduğu, anne, babalarımızdan hangi aktarımlar ile şekillendiği, hatta kuşaklardan bize kalan mirasların( psikolojik vs…) izini sürer, bu konuda farkındalık sağlarız. İşte bu noktada PACT ( Bağlanma) Terapistleri olarak bizler 0-1 yaş arasında anne- çocuk arasında meydana gelen bağlanma stillerinin şimdiki özel ve sosyal ilişkilerimize nasıl yansıdığını görürüz. Kişinin hayatında kendisi ile ilgili biliş düzeyini yükselterek sorunları görmesini, içine girdiği girdapta “asla değişmiyor ve asla değişmeyecek” düşüncesinin kırılmasına, asla çözülemeyen bir kör düğüm haline gelmiş gibi algılanan sorunların bile çözümlenmesine yardımcı olur. Aile üyelerinin tam bir bütünlük içinde geleceğe umut, güven ve huzurla bakmasını sağlar. Aile terapisti olarak bizler, çatışmanın olmamasını da sıkıntı olarak görürüz. Bizler için sağlıklı çatışma, duygu ve düşüncelerin saygılı ve karşıdaki kişinin hassasiyetlerine özen göstererek aktarılmasıdır. Sağlıklı tartışma kültürünün oluşması böylece sorunların birikmesini önler, daha kısa sürede halledilmesini sağlar. Aslolanın bütünlük içinde gelişmek olduğu gerçeğinden yola çıkılarak aile içinde farklı düşünceler iletilebilir. Sağlıklı çatışma, kriz anlarıdır. Krizden “yeniden doğularak” yeni bir şey öğrenilir, bir üst basamağa geçilir. Krizler fırsata dönüştürülürse kişiler ve ilişki gelişebilir. Aile bir sistem gibi işlediğinden her bir aile üyesinin varoluşsal gelişimi de aileyi geliştirecektir. Kimi zaman da bizler aileye yapısal çerçevede bakarak ailede kurallar, rol ve sınırlar üzerinde dururuz. Bazı ailelerin sınırlar konusunda kendilerinin bile farkında olmadığı sıkıntıları vardır. Birbirlerinin eşyalarını izin almadan kullanma, bir ergenin odasına kapı çalınmadan girilmesi, tüm çatışmaların herkesin önünde yaşanması sınır problemlerinden bazılarıdır. Oysaki kural, sınır ve rollerin sağlıklı olduğu ailelerde aile üyelerinin her biri demokratik bir çerçevede özgürdür ve kişilerin hakları korunur, birbirlerinin sınırlarına saygı vardır. Her ailenin kendine özgü kuralları vardır. Bazı ailelerde kurallar oldukça katıdır. Bizler bu ailelere sert kabuklu aileler deriz. Bu tür ailelerde aile içinde sıradan bir bilgi dahi saklanır. Dışarıdan içeriye, içeriden dışarıya bir bilgi , duygu, düşünce geçişi söz konusu değildir. “Kol kırılır yen içinde kalır” felsefesi hakimdir. Aile içinde her şey katı kurallara bağlanmıştır. Kurallara uymayan aile ferdi cezalandırılır. Esnek aile yapısına sahip aileler ise geçirgen yapılıdır; bilgi geçişi ve kurallar esnektir, katı kurallar geçerli değildir. Örneğin yemek saati, çocuğun eve geliş saati vs..sorun olmaz. Ailenin önemli sorunları dahi başkalarının önünde konuşulabilir, tartışılabilir. Biz terapistlere göre bu konu da önemli bir sınır sorunudur.

Ailede bazen bir aile üyesinin davranışı diğer aile üyesini tetikleyebilir, bu durum diğerinin tepki vermesine neden olur. Aile üyelerinden biri bazen “ O öyle davranmazsa ben de böyle yapmam” der. Problem yaşayan herkes , kendisini karşı tarafın tetiklediğine inanır ve sorumluluğu karşısındakine yükler. Bu döngüyü ortaya koymak ve döngüye müdahale etmek gerekir. Bize göre, problemin başlangıç noktasından ziyade, kişilerin bu kısır döngü konusundaki farkındalıkları ve döngüyü kırarak sağlam durabilmeleri daha önemlidir. Bazı insanlar için terapiye gelmek utanılası bir durumdur. Kendine yabancı olan bir uzmana en mahrem konuları anlatmak birçok kişiye yanlış gelebilir. Terapide en önemli ve ilk adım güven ortamının oluşturulmasıdır. Oysaki tüm terapilerde olduğu gibi “gizlilik” etik bir çerçevede ele alınarak bu ilkeye sonuna kadar riayet edilir. İlk seansta bu durum özellikle ele alınır, aileye terapi hakkında bilgi verilir; ailenin ve çiftlerin terapiden beklentileri; terapinin hedefi, uygulanacak olan terapi tekniği, aile ve çiftin durumuna göre terapinin süresi, terapistin ve danışanların görevleri ve karşılıklı sorumlulukları…..

Peki kişiler Aile ve Çift Terapisine neden geliyorlar?

- İletişim problemleri
– Aile içi çözümlenemeyen çatışmalar
– Aile rolleri, sınır ve kurallarla ilgili sıkıntılar
– Geniş aile ile birlikte yaşamanın getirdiği sıkıntılar
– Cinsel problemler
– Aile içi şiddet ( psikolojik, fiziksel…)
– Evlilik öncesi özellikle düğünde meydana gelen çatışmalar
– Aile sürecindeki gelişimsel sıkıntılar ( bebeğin dünyaya gelmesi; hamilelik ve çocuk doğumu ile birlikte eşler arasında sorunların oluşması, çocukların evden ayrılması, emeklilik, eş kaybı vs…)
– Kıskançlık problemleri
– Eşler arasında güç mücadelesi, sen-ben kavgası
– Erken çocukluk veya ergenlik çağında çocuğu olan ailelerde ilişkisel sıkıntılar
– Aile üyelerinden birinin sağlık sorunları ( bedensel, psikolojik veya zihinsel .…)
– Aldatma
– Anne babanın çocuk yetiştirmede farklı tutumlar sergilemeleri,
– Anaerkil veya ataerkil aile yapısında olan ailelerin yeni oluşan aileye müdahaleleri , eşlerin aileleri ile eşleri arasında dengeyi kuramaması, biz bilincini oluşturamaması.
– Depresyon
– Boşanma ve ayrılıklar
– Alkol ve madde kullanımı

Günümüzde boşanma oranları oldukça artmıştır. Bunun sebeplerinden biri de eşlerin birbirlerinden farklı beklentilere sahip olmasıdır. Bu beklentilerin karşılanmaması, kişilerin problemlerini çözebilmek için çaba sarfetmesine rağmen çözemediklerinde ümitsizlik yaşamalarına neden olur, Çift veya ailenin profesyonel bir yardım almaması ise durumu daha karmaşık hale getirir.
Oysaki aile terapisti güvene dayalı bir ortamda, tarafsız bir bakış açısı ile sorunların çözümlenmesine yardımcı olan kişidir. Sorunlar terapi odasında ele alındığında kişilerin geliştirdikleri iletişim becerileri, yaşamlarına kalıcı bir şekilde sirayet eder ve böylece çözümlenemeyen problemler çözülür . Öğrenilen bilgiler ve deneyimler bir ömür boyu kullanılarak kişilerin hem aile içinde hem de iş ve sosyal yaşantılarında sağlıklı ve huzurlu bir hayat sürdürebilmelerini sağlar. Aile terapisti uluslar arası alanda almış olduğu eğitimler ve uyguladığı terapi teknikleri ile kişilerin problemlerini çözmesine yardımcı olur.
Mutlu ve huzurlu bir yaşam dileğiyle….

Bilge AKYOL
Uzman Psikolojik Danışman/ Çift ve Aile Terapisti / Bireysel Psikoterapist